کد مطلب:22110 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:22

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

براي دور شدن از رذايل اخلاقي، چه بايد كرد؟

ندچيز به ترتيب بايد عمل شود: 1- باور كردن قبح گناه و رذايل اخلاقي مخصوصاً آن گناه و رذيله اي كه بيشتر بروز مي كند: باور با اعتقاد فرق دارد. مثلاً انسان اعتقاد دارد كه مرده ترس ندارد اما بسياري باور ندارند به همين خاطر باز هم مي ترسند ولي در غسّال و مرده شوي همين اعتقاد نترسيدنِ از مرده تبديل به باور شده است. ازاين رو از مرده نمي ترسد پس اعتقاد صرف شناخت ذهني است ولي باور، ايمان ويقين قلبي است. قبح گناه و قبح رذايل اخلاقي و هر گناه مخصوصي بايد به سر حد باور دل برسد نه صرف اعتقاد و عقيده و اين باور عواملي دارد. {Tعوامل و اسباب باور: T} الف) شناخت قبح و زشتي گناه و رذايل اخلاقي مخصوصاً آن گناه و رذيله اي كه بيشتر بروز دارد: اين اولين گام باور بخشيدن است زيرا تا شناخت و اعتقاد به قبح گناه و رذايل پيدا نشود باور قلبي وجود نمي گيرد. ر .ك: 1- گناه و ناهنجاري،سيد مجتبي حسني 2- گناه شناسي،محسن قرائتي 3- گناهان كبيره،عبدالحسين دستغيب ب ) فكر در آيات و روايات مذمت گناه و رذايل اخلاقي مخصوصاً گناه مورد نظر در مذمت كذب از نبي اكرم(ص) چنين آمده: {Hاربع من كن فيه فهو منافق و ان كانت فيه واحدة منهن كانت فيه خصلة من النفاق حتي يدعها من اذا حدث كذب...H}{M؛ حضرت مي فرمايند: چهار چيز است كه اگر در كسي باشد منافق (تمام) است و اگر يكي از آن چهار چيز باشد خصلتي از نفاق را دارد تا وقتي كه همان يك چيز را هم رها كند (اولين آن اين است) كسي كه هرگاه سخن مي گويد دروغ بگويدM}، {V(سفينةالبحار، شيخ عباس قمي، ماده كذب)V}. نيز امام صادق(ع) مي فرمايند: {Hليس لكذاب مروةH}{M؛ دروغگو را مروت و مردانگي نيست M}، {V(همان)V}. به راستي چه مذمتي از اين بالاتر كه دروغگو در رديف منافقين باشد و براي او مردانگي نباشد. ج ) فكر در عاقبت گناه ورذايل اخلاقي مخصوصاً گناه ياد شده بالا: در اين آيه كريمه تأمل شود: {A{/B... إِنَّ اَللَّهَ لا يَهْدِي مَنْ هُوَ كاذِبٌ كَفَّارٌ{w27-34w}{I39:3I}/}A}{M؛ خداوند آن كسي را كه دروغگو و كفران كننده است هرگز هدايت نمي كندM}، {V(زمر، آيه 3)V}. چه عقوبتي از اين بدتر كه خداوند تعالي كسي را هدايت نكند. هدايت مراتبي دارد كه مراتب بالاي آن در ذهن خيلي ها نيامده است. دروغگو قطعاً از مراتب بالاي هدايت محروم است. دروغي كه انسان آن را سبك مي شمارد مي تواند فرجام بسيار بدي داشته باشد. اميرالمؤمنين(ع) مي فرمايند: {Hلايجد عبد حقيقة الايمان حتي يدع الكذب جده و هزله H}{M؛ هيچ بنده اي حقيقت ايمان را نمي يابد تا وقتي كه دروغ را رها كند چه دروغ جدي و چه دروغ شوخي M}، {V(سفينةالبحار، شيخ عباس قمي، ماده كذب)V}. اين روايت شريفه با آن آيه كريمه كاملاً ارتباط دارد. حقيقت ايمان مي تواند همان مرتبه بالاي هدايت باشد كه دروغگو حتماً از آن محروم است. تمام اين عواقب و نتايج هم در دنيا و هم در آخرت است، گرچه انسان گناه كار از آن غافل باشد. نتيجه گناه و رذايل اخلاقي سقوط از انسانيت و ارزش هاي اسلامي است. گناه كار از كرامت و مقام بالاي آدميت استعفاء مي دهد و با نكبت وتعفن وارد عالم برزخ مي شود. د ) فكر در مرگ: خوب بينديشد كه مرگ حق است و روزي با باري سنگين از گناه و ملكات زشت نفساني از اين سراي زودگذر مي رود. محصولي جز سياهي گناه با خود نمي برد. در وصاياي پيامبر(ص) به ابن مسعود آمده است: «يا ابن مسعود لاتحقرن ذنباً ولاتصغرنه واجتنب الكبائر فان العبد اذا نظر يوم القيامة الي ذنوبه دمعت عيناه قيحاً و دماً يقول اللَّه تعالي {/Bيَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَها وَ بَيْنَهُ أَمَداً بَعِيداً{w1-22w}{I3:30I}/}...؛ اي ابن مسعود هرگز گناه را حقير و صغير نشمار و از گناهان بزرگ بپرهيز زيرا به حقيقت هرگاه بنده روز قيامت به گناهان خويش مي نگرد دو چشم او چرك و خون مي گريد»، {V(همان، ماده ذنب)V}. خداوند تعالي (در قرآن) مي فرمايد: «روزي كه هر كس عمل خير و كار بد خود را حضار شده مي بيند آرزو مي كند كاش بين كار بد او و بين خودش فاصله اي بسيار دور مي بود». اين چهار عامل باوربخش را بايد هر روز، روزي نيم ساعت در مكاني خلوت با جان و دل خود عجين ساخت تا دل تكان خورد و قبح گناه باورش گردد اگر حتي يك روز ترك شود به همان نسبت از اثر آن كاسته مي شود (از كتاب هاي نامبرده و هر كتابي كه در موضوع گناه است روزي چند صفحه بيشتر نخوانيد ولي هر روز باشد). 2- ترك زمينه گناه: - دوري از دوستان ناباب كه انسان را به دروغ وادار مي كنند. - از بين بردن زمينه هيجان: خود شما بيشتر بينديشيد كه چه چيزي شما را هيجاني مي كند. حتماً آن را ترك كنيد. ترك عامل هيجان به مراتب آسان تر است تا ترك گناه در وقت بروز هيجان. اين دو مورد مثال بود وگرنه هر زمينه گناهي را بايد ترك كرد. 3- مراقبه و محاسبه: هنگام انجام هر كاري چه زباني باشد و چه غير آن اول كمي مكث كنيد اگر حرام است حتماً ترك كنيد، اگر واجب است حتماً انجام دهيد و اگر مباح (نه حرام نه واجب) است مختاريد. اين مراقبه روزانه شما باشد شب هنگام به محاسبه بنشينيد كه آيا كارها را با همان مراقبه انجام دايد يا نه؟ اگر انجام داديد شاكر خداوند تعالي باشيد وگرنه استغفار كنيد و تصميم بگيريد فردا مرتكب حرام نشويد. هر روز و هر شب بايد اين مراقبه و محاسبه باشد وگرنه غفلت شما را به گناه مي اندازد. تمام آنچه گفته شد شرط ضروري نتيجه اش فقط و فقط عمل است. براي آگاهي بيشتر ر.ك: 1- نردبان آسمان (آيت اللَّه بهاءالديني)،تدوين: اكبر اسدي 2- سلوك معنوي (آيت اللَّه بهاءالديني)،تدوين: اكبر اسدي 3- چهل حديث،امام خميني 4- خودشناسي براي خودسازي،استاد محمدتقي مصباح يزدي 5- راه هاي خودسازي جوانان،سيد محمد تقي قادري